Hoe kun je de Kern van de Zaak inzetten op jouw school?

Je kunt de lessen van de Kern van de Zaak op verschillende manieren gebruiken:

Korte omschrijving hoe de KvdZ op Montessorischool ’t Ronde wordt gebruikt. Uiteraard kun je onderstaande werkwijze aanpassen die bij jouw school past.

Op de site zie je midden boven staan Overzicht lessen bovenbouw. Klik hierop. Als je dat bestand opent, zie je een overzicht van alle lessen. Onderaan zie je tabblad jaar 1, 2 en 3.
Alle lessen uit het totaal overzicht zijn verdeeld over 3 jaren. Klik maar op jaar 1. Na 3 jaar hebben de kinderen de meeste lessen gehad. De leerkracht geeft per week meestal 3 lessen ( geschiedenis, aard, natuur en soms samenleving, verkeer etc). De groepsinstructie door de leerkracht  gegeven duurt ongeveer 20 minuten. Je kunt de lessen projecteren op digibord of groot scherm. De kinderen hebben een schrift voor zich waarin ze tijdens de presentatie de kernwoorden opschrijven. Daarna kunnen ze individueel of in groepjes aan de opdrachten werken die bij de meeste lessen staan. De verwerking wordt individueel of in kleine groepjes gedaan. Het gebruik van chromebooks werkt heel motiverend bij het maken van de opdrachten. Feedback geven is zo heel makkelijk. Soms worden de lessen voorbereid en gepresenteerd door de leerlingen zelf.
Verder wordt de KVDZ veel gebruikt als bron voor verslagen en spreekbeurten.

Uitgebreide omschrijving werkwijze hoe de KVDZ op basisschool de Wegwijzer in Hilversum wordt gebruikt (thematisch).

NEDERLAND
Uitwerking blok van wereldoriëntatie groep 5/6

 DOELEN
 Inhoudelijke doelen

1. Kerndoel 47
   De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit het perspectief landschap. Hierbij komen de volgende onderwerpen aan bod:
   1. Grondsoort & landschap:
      1. grondsoort: het ontstaan van afzetting door: zee, rivieren, (land)ijs, wind, veenvorming, verlanding.
      2. belangrijkste grondsoorten in Nederland: zeeklei, rivierklei, keileem, zand/loss, veen, en de grondsoortenkaart van Nederland

• landschap: landschappen in Nederland, gekoppeld aan grondsoorten.

1. Cultuur & folklore: wat is typerend voor iedere Nederlandse provincie?

2. Kerndoel 48

Kinderen leren over de maatregelen die in Nederland genomen worden/werden om bewoning van door water bedreigde gebieden mogelijk te maken.

1. Verdediging tegen het buitenwater (de zee): terpen, duinen, dijken
2. Bemalen van laaggelegen gebieden en droogmakerijen

3. Kerndoel 50

Kinderen ontwikkelen een mental map van Nederland, leren de Nederlandse provincies en hun hoofdsteden.

Proces doelen

1. leerlingen zoeken in groepjes informatie over een Nederlandse provincie
2. Leerlingen verwerken deze informatie in een poster
3. Leerlingen leren over de andere Nederlandse provincies door middel van elkaars presentaties

ACTIVITEITEN

• Startles over Nederland, de provincies en uitleg van de opdracht
• Vervolgens afwisselend les met informatie & werken aan eigen opdracht
• Lessen met informatie:
  • de grondsoorten in Nederland mbv kern van de zaak (& evt. bijbehorend werkblad)
  • les over leven met water: terp, duin, dijk, deltaplan, inpoldering
• Samenwerken aan de grote opdracht
• Presentaties

BENODIGDHEDEN

• Ppts kern van de zaak:
  • Startles de ppt van Nederland van mb + woordweb maken
  • Ppts hoog Nederland (2x) en laag Nederland (2x) bb-> nodig om eigen ppt te begrijpen
  • Selectie uit ppts dijken, duinen en deltaplan mb in les over leven met water + verder aanvullen -> nodig voor vraag over rol van water in eigen provincie
  • Ppts Per provincie als bron voor eigen opdracht
• Planning en opdracht voor kinderen
• Per groepje een uitvergrote kaart van hun provincie

 GROEPJES

NEDERLAND

Dit blok gaat over Nederland.  Ieder groepje maakt een poster over 1 provincie. Aan het eind van het blok presenteer je de poster aan de klas. Zo leren we ook van de andere provincies.

 Informatie

Zoek eerst informatie over jouw provincie. Zoek op:

• kvdz.net / lessen middenbouw/ klik op de powerpoint met jouw provincie
• wikipedia.nl
• In informatieboeken en in een atlas
• Sommige antwoorden te weten komen in de lessen die juf gaat geven

Vragen

Geef in ieder geval antwoord op deze vragen. Maar meer mag natuurlijk altijd.

1. Jullie provincie:
   • Hoe heet jullie provincie?
   • Waar in Nederland ligt deze provincie?
   • Aan welke andere provincies grenst jullie provincie?
2. Grondsoort & landschap
   • Welke grondsoort is er in jullie provincie en hoe komt dat? Tip: let goed op in de les hierover.
   • Welk landschap komt vooral in jullie provincie voor en hoe komt dat?
   • Hoe ziet dat landschap eruit? (Bijvoorbeeld: plat of heuvels, bossen, heide, weilanden, meren enz.).
   • Zoek plaatjes van het landschap en ‘plak’ deze in jullie document.
3. Water
   • Hoe leeft jullie provincie met water: hoe wordt water gebruikt of hoe wordt de provincie juist tegen water beschermd?
   • Hoe zie je dat terug?
   • Zoek daar een plaatje van en plak die in jullie document
4. Dieren
   • Welke dieren leven in jullie provincie in het wild?
   • Hoe komt het dat juist deze dieren daar leven?
   • Zoek plaatjes van deze dieren en plak deze in jullie document
5. Mensen
   • Hoeveel mensen wonen ongeveer in jullie provincie?
   • Waar in de provincie wonen de mensen vooral?
   • Waarom denken jullie dat ze juist daar wonen?
6. Hoofdstad
   • Wat is de hoofdstad van de provincie?
   • Waar ligt de hoofdstad?
   • Waar staat deze hoofdstad vooral om bekend?
   • Zoek daar een plaatje van en plak deze in jullie document
7. Bekend
   • Vraag aan juf welke extra vraag jullie moeten beantwoorden en geef daar antwoord op.
   • Zoek nog 4 dingen waar jullie provincie om bekend staat.
   • Leg uit wat het is en waarom jullie provincie daarom bekend staat
   • Zoek er plaatjes bij en ‘plak’ die in jullie document

 Poster & presentatie

Maak een poster over jullie provincie waar alle informatie die je hebt opgezocht op staat.

1. Zorg dat alle informatie netjes bij elkaar staat
2. Zorg voor mooie plaatjes
3. Geef de hoofdstad van de provincie en andere belangrijke plekken goed aan.

In de laatste lessen presenteer je je poster. Zorg dat je over alle vragen iets kunt vertellen en iets op de poster kunt laten zien. De presentatie moet ongeveer 5 minuten duren.

 Planning

Op de volgende bladzij staat de planning voor het hele blok (in dit voorbeeld niet bijgevoegd).

• Kijk iedere les goed wat je moet doen en zorg dat dat ook af is.
• Streep iets pas af als het ook echt af is. Zo weet je steeds goed hoever je bent.
• Verder werken mag natuurlijk altijd

Voor scholen die Topondernemers gebruiken: In de lessen staan verwijzingen naar de kaarten van Topondernemers, waarbij je de PowerPoint les kan inzetten.Je kunt ook thematisch werken met de lessen. Dat vergt wat meer voorbereiding.

Je kunt de Kern van de Zaak ook als databank gebruiken. Kinderen kunnen de lessen ook gebruiken als bron voor een verslag of spreekbeurt.De lessen van de KvdZ zijn ook te downloaden, zodat je ze zelf kunt aanpassen.

Heb je vragen? Mail ons kernvandezaak@outlook.com.

Albert

Geschiedenis Kern van de Zaak De eerste PowerPoint les
Albert Bosveld, leerkracht van Montessorischool ’t Ronde in Leusden, maakte in 2001 de eerste PowerPoint les om te gebruiken in zijn klas.
Deze les, over de Tweede Wereldoorlog, zou de eerste blijken in een lange reeks van lessen. Op dit moment telt de Kern van de Zaak meer dan 500 lessen!
De inspiratie voor de les haalde Albert uit een website die hij tegen kwam: geschiedenisvoorkinderen.nl
Al snel nam het aantal lessen toe, en daarmee de behoefte aan een soort kapstok, een model waarbinnen de lessen georganiseerd en gestructureerd konden worden.

Cito domeinbeschrijvingen en Publisher
In samenwerking met zijn toenmalige directeur Dick van den Engel kreeg de Kern van de Zaak meer vorm.
Albert ontdekte de Cito domeinbeschrijvingen, een beknopte uitwerking van de kerndoelen voor de zaakvakken, uitgegeven door Cito. Door deze domeinbeschrijvingen verder uit te werken in de PowerPoint lessen maakte Albert een pakket dat kerndoel dekkend was en daarmee geschikt om als methode voor wereldoriëntatie op school te gebruiken.

Intussen werkte Dick aan een manier om de lessen eenvoudig toegankelijk te maken voor de kinderen. Hij ontwierp een grafische schil in Publisher waarbinnen de lessen werden aangeboden.

Samenwerking
Via het Digitaal Erf, een Leusdens platform voor ICT en onderwijs, had Albert goed contact opgebouwd met Jan Overweg. Jan was directeur van de schoolvereniging HAAL, een groep van 6 gereformeerde basisscholen in Hilversum, Almere, Amersfoort en Leusden. Toen Albert de Kern van de Zaak presenteerde op het Digitaal Erf, was Jan gelijk enthousiast. Hij stelde een samenwerking voor om de Kern van de Zaak verder te ontwikkelen. De samenwerking kreeg een gezicht in de vorm van Huibert Harmanny, leerkracht van basisschool de Wegwijzer in Hilversum.
Albert zou zich voortaan richten op de lessen voor de bovenbouw en Huibert hield zich bezig met het middenbouw gedeelte.

Een nieuwe omgeving
Door de samenwerking steeg het aantal lessen al snel van ongeveer 200 naar meer dan 400. Ook nam het aantal gebruikers van Kern van de Zaak toe. Hierdoor begonnen Albert en Huibert na te denken over de vormgeving van de leeromgeving. In 2013 kreeg dit een concrete uitwerking: Kern van de Zaak ging naar de cloud! Met technische ondersteuning van Gertwin de Graaf, ICT-er bij HAAL, werd een online leeromgeving gemaakt in SharePoint.
Een fris nieuw uiterlijk en nieuwe functionaliteit zorgde ervoor dat de Kern van de Zaak toegankelijker werd voor leerlingen en eenvoudiger in gebruik voor leerkrachten. Het gebruik van vertelplaten in de PowerPoint lessen en de verwondering bij de kinderen over de wereld om hen heen vormden de inspiratie voor de naam van de nieuwe omgeving: op 11 oktober 2013 ging Kern van de Zaak verder op de site Lerendoorverwondering.nl

Hot Potatoes en Topondernemers
De Kern van de Zaak was in eerste opzet bedoeld als presentatielessen: door een leerkracht te gebruiken bij een groepsles of door leerlingen zelfstandig te bekijken. De overtuiging van Albert en Huibert was, dat de Kern van de Zaak een hulpmiddel is voor de leerkracht om een krachtige les op te zetten. Daarom lag de aandacht niet bij verwerkingsmateriaal, maar bij de inhoudelijke presentaties. Wel waren de lessen verrijkt met mooie content: filmpjes van beeldbank en klokhuis, links naar handige sites voor een werkstuk, piekerpaden, stuk voor stuk maakten ze Kern van de Zaak sterker. Toch kwam er de vraag naar meer verwerkingsmateriaal. Daarnaast waren er scholen die gebruik maakten van Topondernemers en op zoek waren naar een manier om dit handig te integreren met Kern van de Zaak. Albert en Huibert gingen op zoek naar een oplossing voor deze vragen.
Het antwoord werd gevonden in Hot Potatoes, een programma waarmee eenvoudig een quiz of kruiswoordpuzzel gemaakt kan worden. Albert richtte zich voorlopig op het maken van hot potatoes bij de lessen. Huibert begon met het invoegen van dia’s met verwijzingen naar de kaarten van Topondernemers. Ook kwam in het totaaloverzicht van de lessen te staan welke verwerkingen er bij een les beschikbaar zijn.

Kern van de Zaak voor iedereen
Inmiddels was intern de discussie op gang gekomen of de Kern van de Zaak niet beschikbaar gemaakt kon worden voor een breder publiek. Jeannette Ridderhof, opvolgster van Dick van den Engel op ’t Ronde, bracht met de uitspraak ‘gemaakt door het onderwijs, voor het onderwijs’ de discussie tot een einde: Kern van de Zaak zou openbaar en voor iedereen toegankelijk worden.
Dit vroeg om een nieuwe omgeving, want de SharePoint leeromgeving was alleen toegankelijk voor leerlingen en leerkrachten van HAAL en ’t Ronde.
De keuze viel op het eenvoudig te gebruiken WordPress en op 9  oktober 2014 was de nieuwe site een feit: voortaan was Kern van de Zaak voor iedereen toegankelijk via www.kvdz.net

Toekomst
Inmiddels heeft Kern van de Zaak zichzelf bewezen: maandelijks komen zo’n 650 tot 800 unieke bezoekers uit het hele land op de site. De Kern van de Zaak is hiermee voor veel leerlingen en leerkrachten de Kern van de Zaakvakken.
Voor de toekomst staan er nog genoeg nieuwe ontwikkelingen te wachten: de focus ligt op het bijhouden van de presentaties en het ontwikkelen van nieuwe verwerkingsvormen. Hiervoor gaat gebruik gemaakt worden van de taxonomie van Bloom en meervoudige intelligentie van Gardner. We hebben besloten om te stoppen met hot potatoes. Deze vorm van verwerking hebben we uit de KvdZ gehaald.
Huibert neemt aan het einde van het schooljaar 2015-2016 afscheid, maar Albert gaat zeker nog verder met de Kern van de Zaak. Margriet Tchang heeft inmiddels vol enthousiasme de taak van Huibert overgenomen.